Prikkelende vragen en goede gesprekken
Gemeente AmsterdamKomt het fietspad aan één kant of aan beide kanten van de weg? Hoe zorgen we ervoor dat vrachtwagens genoeg ruimte hebben om te draaien? En welke behoeftes zijn er vanuit de bewoners van de aangrenzende wijk? Deze én vele andere vragen werden gesteld (en beantwoord) tijdens het omgevingsmanagement-traject dat we met Dutch Boosting Group mochten begeleiden bij de herinrichting van de Spaklerweg in Amsterdam. Een traject waarin prikkelende vragen en tegenstrijdige belangen gecombineerd werden met begripvolle dialogen en een duidelijke meerwaarde van Systems Engineering.
De Spaklerweg is een belangrijke schakel in de wijk Overamstel. Bij de herinrichting van de Spaklerweg komen dan ook veel belangen samen. Aan de ene kant die van de wegbeheerders, netbedrijven en projectontwikkelaars. Aan de andere kant die van omwonenden, ondernemers en gebruikers. Al die belangen goed managen, was één van de taken van Dutch Boosting Group binnen dit project. “De fase waarin wij bij dit project mochten instappen, is een heel leuke fase”, vertelt Roelinca Langelaar, consultant bij Dutch Boosting Group en als omgevingsmanager betrokken bij dit project. “Het is namelijk een fase waarin nog veel keuzes te maken zijn, maar waarin die keuzes tegelijkertijd wél al zo concreet zijn, dat de omgeving er wat van kan vinden. Helder genoeg dus, maar nog niet helemaal uitgewerkt. Op die manier kun je bewoners gericht om input vragen, en dat levert goede gesprekken op.”
Inventariseren, verdiepen, concluderen
Voor de Spaklerweg hebben we vanuit Dutch Boosting Group, in opdracht van en samenwerking met de gemeente Amsterdam, op drie momenten sessies georganiseerd voor en met de bewoners. Deze sessies werden vervolgens aangevuld met diverse gesprekken. “Die sessies vormen hét moment dat je kennis en kunde uit de omgeving kunt meenemen in een project”, vertelt Roelinca. “Ze zijn dus ontzettend waardevol en je wilt ze goed benutten. Vaak wordt iets al bedacht, en wordt aan het eind van het traject de omgeving ‘nog even’ geïnformeerd. Dat hebben we hier bewust heel anders gedaan. We zijn veel vroeger in het proces begonnen met het participatietraject. In de drie sessies stonden achtereenvolgens inventariseren, verdiepen en concluderen centraal. Op die manier werd de kennis van mensen uit de leefomgeving écht betrokken bij het traject. Je kunt wel van alles bedenken achter je bureau, maar door lokale behoeftes mee te nemen, kun je werken aan waardevolle oplossingen. Oplossingen die zo goed mogelijk aansluiten bij wat de omgeving wil. Op die manier dragen we ook bij aan de ‘purpose’ van Dutch Boosting Group: een toekomstbestendige leefomgeving voor mens en omgeving. Als de omgeving niet blij is met de weg die er uiteindelijk komt, is zo’n ontwerp immers ook niet toekomstbestendig.”
Tablets en stemkastjes
In de eerste sessie, waarin inventariseren centraal stond, zijn de kaders, scope en planning van het project toegelicht. Daarnaast was deze sessie vooral gericht op het bepalen van de belangrijkste thema’s voor de stakeholders. “Bijzonder daarbij was het gebruik van tablets en stemkastjes”, vertelt Roelinca hierover. “Met deze tools hebben we een drietal vragen gesteld: wat wil je behouden? Wat wil je versterken? En: wat moet er anders? Deze prikkelende vragen zetten mensen in een soort ‘meedenk-modus’: ze zijn actief gesteld en meteen gericht op wat er beter kan, waardoor ze minder snel vervallen in een negatieve gedachtespiraal. Op de eerste avond waren er 30 mensen, die in groepjes van vijf met een tablet gezamenlijk het antwoord formuleerden op deze drie vragen. Ze mochten zoveel antwoorden invullen als ze wilden. Doordat ze dat gezamenlijk deden, kwamen ze er in deze fase al achter: mijn buurman vindt iets heel anders belangrijk dan ik. En ze waren die verschillende perspectieven zelfs al een beetje op elkaar aan het afstemmen. Als omgevingsmanager vond ik het heel interessant om dat gesprek te faciliteren!”
Je kunt wel van alles bedenken achter je bureau, maar door lokale behoeftes mee te nemen, kun je werken aan waardevolle oplossingen. Oplossingen die zo goed mogelijk aansluiten bij wat de omgeving wil.
“Daar was overigens nóg een voordeel aan”, vervolgt Roelinca. “Tijdens andere bewonersavonden zijn er vaak een aantal mensen die veel willen vertellen en fel zijn in de discussie, terwijl anderen veel minder aanwezig zijn. Door deze opzet in groepjes van vijf, en doordat ze zoveel antwoorden in mochten vullen als ze wilden, mochten alle antwoorden er zijn; ieders mening telde.”
Begrip en berusting
Eén van de knelpunten die uit deze eerste sessie al naar voren kwamen, was de aanleg van de fietspaden langs de weg: de winkeliers, die aan één kant van de weg zitten, hadden het liefst dat beide fietspaden aan hun kant van de weg zouden komen, zodat zij meer klandizie zouden krijgen. De bewoners die met de auto gemakkelijk de wijk in en uit wilden kunnen rijden, wilden echter liever zien dat de twee fietspaden elk aan één kant van de weg gerealiseerd zouden worden. “Doordat beide partijen al in een vroeg stadium en op een goede manier met elkaar in gesprek gingen, ontstond er begrip voor elkaars situatie én meer berusting bij de keuze die de gemeente uiteindelijk moest maken hierover”, zegt Roelinca. “In latere sessies is dit onderwerp uiteraard teruggekomen, waarbij wederom ruimte was voor sparring en het helder krijgen van elkaars wensen en standpunten. In de laatste sessie, die in het teken stond van concluderen, is expliciet en duidelijk aan de stakeholders teruggegeven wat er wel en niet meegenomen was in het ontwerp. Zo was voor de fietspaden besloten dat ze aan één kant zouden komen, waarmee het belang van de winkeliers gediend werd. Tegelijkertijd hebben we ook gekeken naar het belang van de wijkbewoners; voor hen hebben we extra brede op- en uitritten gerealiseerd, zodat zij tóch gemakkelijk hun wijk zouden kunnen in- en uitrijden. De specifieke wens van de bewoners was in dit geval dus niet ingevuld, het belang erachter wel. Dat principe hanteren we overigens vaker, zeker niet alleen in dit voorbeeld van de fietspaden.”
Mooie meerwaarde voor Systems Engineering
Binnen het project was volgens Roelinca bovendien een mooie rol weggelegd voor Systems Engineering. Met behulp van SE waren namelijk zo’n 500 tot 600 klanteisen en wensen opgehaald en vastgelegd voor dit project. “Toen het conceptontwerp klaar was, wilden we toetsen of we aan al deze wensen en eisen zouden voldoen”, vertelt Roelinca. “In een sessie van zo’n 2,5 uur hebben we álles doorgelopen. Gelukkig bleek 80 tot 90% al in het ontwerp meegenomen te zijn, maar dus ook een aantal eisen nog niet. Zo bleek de draaicirkel die vrachtwagens nodig hebben om de horeca aan de Spaklerweg goed te kunnen bevoorraden, niet groot genoeg te zijn. Omdat we met SE zo zorgvuldig het ontwerp konden toetsen aan alle eisen, konden we dit tijdig aanpassen. Zo zie je maar wat een grote meerwaarde SE ook binnen zo’n omgevingstraject heeft. Samen met alle stakeholders zijn we tot een goed ontwerp gekomen, waarmee we de fysieke leefomgeving voor iedereen kunnen verbeteren. Een ontwerp waarbij een groeiende stad hand in hand gaat met een duurzame, toekomstbestendige stad. Ik ben er trots op dat we dit samen hebben bereikt!”
